İçindekiler
Takdiri İndirim Nedenleri
Takdiri indirim nedenleri, Türk Ceza Kanunu’nun 62. maddesi kapsamında hükmedilen cezaların azaltılmasına yönelik sebepleri ifade eder. Bu indirim, sanığın lehine olan hafifletici sebeplerin mahkeme tarafından dikkate alınmasıyla yapılır.
Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri göz önünde bulundurulabilir.
Ancak failin duruşmadaki mahkemeyi etkilemeye yönelik şeklî tutum ve davranışları, takdiri indirim nedeni olarak dikkate alınmaz. Takdiri indirim nedenleri kararda gerekçeleriyle gösterilir.
Kanunda sınırlı olarak sayılan bu sebepler dışında hakimin verilecek cezada takdiri indirim uygulaması mümkün değildir.
Sanığın suç işledikten sonra pişmanlık duyması ve bunu açıkça ifade etmesi, cezanın azaltılmasına yol açabilir. Örneğin suçunu itiraf etmesi, suçun başkaca failleri var ise yakalanması için mahkeme ile işbirliği yapması veya yargılamayı zorlaştıracak davranışlardan kaçınması, takdiri indirim nedeni olarak değerlendirilir.
Mahkeme Hangi Durumlarda İyi Hal İndirimi Uygular?
Halk arasında iyi hal indirimi olarak bilinen takdiri indirim, mahkemenin kanun çerçevesinde sınırlı olarak uygulayabileceği cezada indirim yapılmasıdır.
Mahkeme ancak kanunda belirtilen failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri sebeplerinden birinin varlığı halinde verilecek cezada takdiri indirime gidebilir. Mahkemenin cezada takdiri indirim uygulaması durumunda kararında hangi sebeple takdiri indirim uyguladığını belirtmesi gerekir.
İyi Hal İndirimi Oranı Nedir?
Halk arasında iyi hal indirimi olarak bilinen takdiri indirim oranı, yine kanunda belirtilmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 62. maddesine göre Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir.
İyi Hal İndirimi Yargıtay Kararları
Yargıtay 9. CD’nin 08.02.2022 tarihli 2021/11332 E. , 2022/1026 K.
“Takdiri indirim sebebi olarak failin dışındaki şartlarda nazara alınabilir. Faili suç işlemeye iten sosyal, ailevi veya kişisel nedenlerin her biri indirim gerekçesi yapılabilir. Failin suçtan sonraki davranışları da indirim sebebi olabilir. Olay yerinden kaçmaması veya kendiliğinden teslim olması, delilleri karartma imkanı varken yapmaması indirim sebebi olabilirken suçu ikrar etmesi, suçu ortaya çıkarmaya yarayan itiraflarda bulunması, davayı kabul ederek pişmanlığını ortaya koyması, suçun karanlıkta kalan kısımlarını ortaya çıkarması, diğer suç faillerinin tespiti veya yakalanmasına yardım etmesi suçun delillerini göstermesi, kolluk, savcılık veya mahkeme ile işbirliği yapması indirim sebebi olurken failin yeterli eğitim almaması, hasta olmasa da akıl zayıflığı bulunması takdiri indirim sebebidir.”
Yargıtay 16. CD.’nin 19.02.2018 tarihli 2017/3523 E. , 2018/562 K.
“Keza, hâkimin belirlediği nedenler kanunda suçun unsuru veya nitelikli hali veya kanuni indirim hali ise, bu takdirde takdiri indirim nedeni olarak kabul edilemez.
Hâkim, birden fazla takdiri indirim nedeninin olduğunu tespit etmiş ise, bu nedenleri bir bütün olarak değerlendirecek ve ancak bir kez takdiri indirim uygulayabilecektir.
Sanığın, önceki ifadelerinde suçlamayı kabul etmeyip kovuşturma aşamasında aleyhindeki deliller nedeniyle suçu işlediğini beyan etmesi samimi ikrar olarak kabul edilmemelidir (CGK, 17.06.2014, E. 2013/6-301, K. 2014/329).
Susma hakkını kullanan sanık hakkında olumsuz bir kanaate ulaşılması gibi, sırf suçunu ikrar etmiş olan sanığın cezasında yargılama sürecindeki olumlu davranışları sebebiyle indirim yapılması da doğru olmaz. Zira bu durum tek başına faildeki suç işleme eğilimi konusunda fikir vermeye yeterli değildir”
Yargıtay 16. CD ‘nin 05.02.2018 tarihli 017/3521 E. , 2018/336 K.
“Takdiri indirim nedenleri arasında örnekseme yoluyla sayılanlardan;
Failin eylemden sonraki davranışı; mağdurun suç sebebiyle uğradığı zararı gidermesi veya artmasını engellemesi, eylemin olası diğer zararlarının önlenmesi, suçtan sonra teslim olması, yargılamanın düzenli, kolay ve çabuk yürütülmesine hizmet etmesi, başka şekilde suçtan dolayı pişmanlığını gösteren aktif davranışlarda bulunması, yargılama sürecindeki davranışları da; suçun ortaya çıkarılmasında ya da suç ortaklarına ilişkin verdiği bilgiler gibi suçtan aktif pişmanlığını gösteren tutum ve davranışları ile adaletin tesisine katkı sağlaması, yargılama düzenine uyumu yönündeki davranışları şeklinde ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan durum etkin pişmanlık kapsamında değerlendirilemiyorsa takdiri indirim nedeni olarak kabul edilebilir. Ancak bu durumların kanunda özel olarak düzenlenmesi halinde bir kez de takdiri indirim nedenleri olarak değerlendirilemeyecektir.
Cezanın failin geleceğine etkisi de; cezanın özel önleme amacı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Hâkim, hükmedilecek cezanın infaz süresinin failin yaşamına olabilecek doğrudan ve dolaylı etkilerini dikkate alarak yapılacak indirim ile kısalacak ceza süresinin yeniden suç işlemekten alıkoymaya yeteceğini tespit ve takdir ederse bundan dolayı cezasında indirim yapabilir. Eğer kısalacak ceza süresi önceki ortama dönmesiyle birlikte faili suç işlemekten alıkoymayacaksa cezasından indirim yapmayabilecektir.”
Bu nedenlerin her biri, mahkeme tarafından olayın ve sanığın özelliklerine göre değerlendirilir ve takdiri indirim uygulanıp uygulanmayacağına karar verilir. Ancak bu indirimlerin uygulanması mahkemenin takdir yetkisine bağlıdır ve her olayda farklılık gösterebilir.