İçindekiler
HAGB Nedir?
HAGB’nin açılımı “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması” dır. CMK.m.231’de düzenlenmektedir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hakkında mahkumiyet kararı verilen sanığın cezasının infaz edilmeyerek sonuç doğurmaması anlamına gelmektedir. Burada amaç cezanın hükümlü üzerinde ki olumsuz sonuçlarını engellemek ve hükümlüye bir şans vermektir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen her ceza için uygulanamaz. Yasal düzenlemeler ile belli bazı koşullara bağlanmıştır.
HAGB Şartları
1.Hükmedilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olması
2.Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması
3.Sanığın kişisel özellikleri ile duruşmada ki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşması
4.Zararın giderilmesi
5.Sanığın hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmesi gerekir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Koşulları
Bu koşulların gerçekleşip gerçekleşmediği mahkeme tarafından re’sen araştırılmalı ve hükmünde gerekçeleri ile açıklanmalıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmediği takdirde de yine gerekçesi belirtilerek açıklanmalıdır.
1.Hükmedilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olması
Burada hangi suçtan hüküm kurulduğunun bir önemi yoktur. Verilen ceza 2 yıl veya daha az süreli bir hapis cezası ile diğer koşulların da varlığı halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Mahkeme kararı ile hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi durumunda verilen bu adli para cezası için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkün değildir. Ancak doğrudan verilen adli para cezaları ile diğer koşullarında varlığı halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
2.Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması
Sanık hakkında daha önceden kasıtlı bir suçtan dolayı mahkumiyet hükmü kurulmuş ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkün değildir. Ancak sanığın daha önceden var olan mahkumiyet kaydı adli sicil kaydından (sabıka kaydı) silinmiş, hakkında denetimli serbestlik kararı olan, tekerrür hükümlerinin uygulanması için belirlenen süre geçmiş ise yine sanık hakkında yargılandığı suçtan dolayı hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Taksirle işlenen suçlardan verilen mahkumiyet hükmü hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesine engel değildir.
3.Sanığın kişisel özellikleri ile duruşmada ki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşması
Mahkeme tarafından sanığın kişisel özellikleri ile duruşmada ki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği yönünde kanaat oluşması gerekmektedir.
4.Zararın giderilmesi
Suç nedeniyle oluşan maddi zararların sanık tarafından giderilmesi gerekir. Manevi zararın giderilmesi şart değildir. Suçtan zarar gören kişiler manevi zararının tazmini için ayrıca tazminat davası açabilir. Burada ceza mahkemesi tarafından zararın tam olarak belirlenmesi gerekmemektedir. Zararın genel itibariyle ortaya konması ve bunun sanık tarafından giderilmesi gerekmektedir. Suçtan zarar gören kişiler daha sonradan giderilmeyen maddi zararları için de ayrıca tazminat davası açarak zararının giderilmesini talep edebilir.
5.Sanığın hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmesi gerekir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için sanığın yargılandığı suçtan dolayı verilecek ceza için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesini kabul etmesi gerekir. Genelde sanıklar “hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmeli miyim?” sorusuna verecek yanıtı bulamamaktadır. Uygulamada genellikle mahkemeler tarafından ilk duruşmada sanığa “Sanığa CMK 231 maddesi kapsamında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının kanuni sonuçları anlatıldı, suçun sübütü ve hakkında mahkumiyet kararı verilmesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına muvafakat edip etmediği” sorulur. Sanıklar tarafından da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının hukuki sonuçları bilinmediğinden mahkemenin sorusuna ne cevap vereceğini bilememektedir. Ama genel anlamda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı sanığa verilen son bir şans şeklinde değerlendirildiğinden ve sanığın sosyal hayat, aile yaşamı, düzeninin bozulmaması amaçlandığından sanıkların hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmesi lehlerine bir durumdur.
HAGB Kararına Uyulmaması Durumunda
Koşulların varlığı halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir ise, sanık 5 yıl süreyle denetim altındadır. Çocuklar için verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının denetim süresi ise 3 yıldır.
Denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenir ise açıklanması geri bırakılan hüküm mahkeme tarafından açılan bir duruşma ile açıklanır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmeden önce kurulan mahkumiyet hükmü değiştirilmeden aynen açıklanır. Ancak bunun için ikinci bir suç nedeniyle yapılan yargılamanın mahkumiyet kararı ile sonuçlanması ve kararın da kesinleşmesi gerekir.
Denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmez ise bu durumda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı kaldırılarak davanın düşmesine karar verilecektir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı itiraz edebilir miyim?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı itiraz edilebilir. İtirazı inceleyecek mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği yönünden inceleme yapar. Şayet yapılan itirazı kabul ederse açıklanması geri bırakılan mahkumiyet kararını açıklar. İtirazın reddi durumunda istinaf veya temyiz yoluna gitmek mümkün değildir. Ancak istinaf ve temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen mahkeme kararlarına karşı hukuka aykırılıkların giderilmesi için kanun yararına bozma yoluna gidilebilir.
Hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen memurun, memuriyeti etkilenir mi?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı hükmün denetim süresi içinde sonuç doğurmamasını ifade ettiğinden memurlar hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı memurun, memuriyetini etkilemez. Ancak Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna ve memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunan memur, memurluktan çıkarılır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı sabıka kaydında (adli sicil kaydı) görünür mü?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı adli sicil kaydında görünmez.