Eşlerin evliliklerinin boşanma ile sona ermesi halinde tazminat talep edilebilmektedir. Maddi ve manevi tazminat talebi boşanma davası ile birlikte talep edilebileceği gibi ayrı bir dava konusu da yapılabilir. Boşanma sonucu talep edilebilecek tazminat, Medeni Kanun’da özel koşullara bağlanmış olup aşağıda ayrıntıları ile açıklayacağız:
Maddi Tazminat
Boşanmada maddi ve manevi tazminat ayrı bir madde olarak Medeni Kanun madde 174’te düzenlenmiştir. Kanunun ilk bendi maddi, ikinci bendi de manevi tazminat koşullarını düzenlemektedir.
İlk bendine göre “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir.”
- Tarafların boşanma ile evliliklerinin sona ermiş olması gerekir.
Bu madde hükmüne dayanılarak tazminat talep edilebilmesi için öncelikle boşanma kararının verilmiş olması gerekir. Tazminat talebi, boşanma davası ile birlikte dava konusu yapılabilir. Veyahut boşanma kararından sonra da açılabilir. Boşanma davası ile birlikte tazminat talep edilmesi durumunda mahkeme öncelikle tarafların boşanmalarına karar verir ve aynı hükümde tazminat talebine yönelik kararını da verir. Ancak mahkeme boşanma davasını reddetmesi durumunda, tazminat talebine yönelik karar verilmesine yer olmadığına karar verecektir. Özetle, tazminat talebinin değerlendirilebilmesi için öncelikle tarafların boşanmalarına karar verilmesi gerekecektir.
- Boşanma kararı verilmesine davalı tarafın kusurlu davranışı sebep olmalıdır.
Boşanma davasının açılması ile evliliğin sona ermesine neden olan iddialarla ilgili tanık dinlenir ve toplanması gereken deliller toplanır. Tüm dava dosyası üzerinden de mahkemece evliliğin sona ermesinde hangi tarafın kusurlu olduğuna yönelik bir değerlendirme yapılır. Mahkeme sadece bir tarafı kusurlu bulabilir veya her iki tarafı da kusurlu bulabilir. Burada önemli olan husus, tazminat talep eden tarafın diğer tarafa nazaran daha az kusurlu bulunmasıdır. Şayet tazminat talep eden taraf, eşit veya daha fazla kusurlu ise tazminata hükmedilemeyecektir. Kusursuz ise tazminata hükmedilecektir. Kusur ile ilgili ayrıntılı açıklamalarımıza çekişmeli boşanma davası yazımızda yer vermiştik.
- Tazminat talep eden tarafın mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenmiş olmalıdır.
Burada mevcut veya beklenen menfaatlerin neler olduğu ile ilgili kanun koyucu bir tasnif yapmamıştır. Tarafların sosyal ve ekonomik durumları, evlilik süreleri, yaşları gibi birçok etken doğrudan mevcut ve beklenen menfaatleri etkilediğinden her olay ve duruma göre ayrıca değerlendirilir. Evlilik birliğinde eşler birbirine bir destek sağlar. Boşanma ile de birbirlerine sağladıkları bu destek sona ermiş olur. Bu desteğin hangi ölçüde olduğu da zararın belirlenmesinde etkendir. Mahkemece hakkaniyete göre belirlenecektir.
Örneğin; boşanma ile miras hakkı da sona ereceğinden, miras hakkına ilişkin maddi desteğin uygun bir karşılığı talep edilebilecektir.
Ziynet eşyaları, ortak yaşama ait ev eşyaları, mal paylaşımı gibi boşanmanın diğer maddi sonuçları bu bahsettiğimiz maddi tazminat kanun maddesine dahil olmasa da bazıları boşanma davası ile birlikte ayrıca bir tazminat talebi olarak mahkemeye yöneltilebileceği gibi ayrı bir dava ile de talep edilebilmektedir.
- Zarar ile boşanma arasında illiyet bağı olmalıdır.
Boşanma sonucu oluşan bir zarar olmalıdır. Boşanma ile zarar arasında bir illiyet bağı olmalıdır. Boşanma ile ilgisi olmayan maddi zararlar talep edilemeyecektir.
Örneğin; boşanma nedeniyle eşinin sigortasından yararlanamayacak olması mevcut bir desteğin artık sona erecek olması anlamına gelmektedir. Burada boşanma ile zarar arasında uygun illiyet bağı mevcut olduğundan diğer şartlarında varlığı halinde maddi tazminat talep edilebilecektir.
İçindekiler
Manevi Tazminat
Medeni Kanun madde 174/2 de “Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”
Burada şartlar maddi tazminat şartları ile örtüşmektedir:
1.Tarafların boşanma ile evliliklerinin sona ermiş olması gerekir.
2.Boşanma kararı verilmesine davalı tarafın kusurlu davranışı sebep olmalıdır.
3.Tazminat talep eden tarafın kişilik hakkı saldırıya uğramış olmalıdır.
4.Zarar ile boşanma arasında illiyet bağı olmalıdır.
Evlilik birliği içinde kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf, diğer taraftan kusuru oranında tazminat talep edebilecektir. Burada evlilik birliği içinde kötü muameleye, hakarete, küçük düşürülmeye maruz bırakılan veya fiziksel, psikolojik, duygusal şiddete uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat altında bir tutar talep eder. Mahkeme iddiaları, toplanan delilleri değerlendirerek hakkaniyete uygun bir karar verir. Burada yine boşanma davası ile birlikte talep edilebileceği gibi ayrı bir dava konusu da yapılabilir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Boşanmada maddi ve manevi tazminata bakmaya görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Boşanma davası ile birlikte talep edilecek maddi ve manevi tazminat davaları için boşanma davasına bakmaya yetkili mahkemede yetkili olacaktır.
Zamanaşımı
Boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde maddi ve manevi tazminat talepli dava açabilirsiniz. Aksi takdirde zamanaşımına uğrayacaktır.
Boşanma davası ile birlikte maddi ve manevi tazminat talep ettiyseniz zaten zamanaşımıyla ilgili bir sorun yoktur.
Harç maktu mu yoksa nispi harca mı tabiidir?
Boşanma davası ile birlikte talep edilen maddi ve manevi tazminat, maktu harca tabiidir. Yani maddi ve manevi tazminat talebi için ayrıca bir harç ödemesi talep edilmez. Ancak boşanma davasından ayrı olarak açılan maddi ve manevi tazminat talepleri için nispi harç ödenir. Yani dava dilekçenizde ne kadar maddi ne kadar manevi tazminat talep ettiyseniz ona göre hesaplanan bir tutar üzerinden harç ödenir.
Eşimle anlaşmalı olarak boşandık, maddi veya manevi tazminat talep edebilir miyim?
Anlaşmalı boşanma davaları boşanma protokolü ile birlikte açıldığından, taraflar önceden boşanmanın yanında boşanmanın sonuçları ile ilgili de görüşerek bir karar verirler. Boşanma protokolüne ödenecek nafaka, maddi ve manevi tazminat hususları ile ilgili de bir açıklama yaparlar. Maddi ve manevi tazminat ödenmeyecek ise yine anlaşmalı boşanma protokolünde “Tarafların birbirlerinden maddi ve manevi tazminat talepleri yoktur.” Şeklinde yazılır. Şayet bu şekilde bir madde eklenmemiş ise boşanma davası duruşmasında mahkeme tarafların boşanmanın mali sonuçları ile ilgili de uzlaşmasını ister. Uzlaşma sağlanamaz ise zaten anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davasına dönüşecektir.
Tazminat miktarları nasıl belirlenir?
Tarafların sosyal ekonomik durumları önemli bir etkendir. Maddi tazminat için ise mevcut veya beklenen zarar hesap edilerek hakkaniyete göre bir karar verilir. Tüm bunlar araştırılarak maddi tazminatın hesabı için uzman bir bilirkişiden rapor alınabilir. Manevi tazminatın takdiri tamamen mahkemededir.
Eşim beni aldatıyor, tazminat talep edebilir miyim?
Aldatma, evliliği sona erdiren kusurlu bir davranıştır. İspat edildiği takdirde tazminat talebinizde kabul edilecektir. Burada her türlü delille ispat etmek mümkündür. Telefon kayıtları da, tanık beyanları da delil olabilir. Örneğin; eşinizin kullandığı GSM operatörüne yazı yazılarak ilgili hatta ait telefon kayıtlarının celbi sağlanır. Gelen yazı cevabında bir numara ile sürekli olarak görüşülmüş olması, özellikle eşinin yanında olmadığı saatlerde görüşmelerin yapılması ya da gece saatlerinde ki görüşme sıklığı nazara alınarak evlilik birliğinin getirdiği sadakat yükümlülüğüne aykırı davranıldığı kabul edilir, evliliğin sona ermesinde aldatan eş kusurlu kabul edilir ve tazminata hükmedilir.
Eşim beni dövüyor, tazminat talep edebilir miyim?
Açıkça yaşanan kişilik hakkına saldırıdır. Manevi tazminat talep edilir. Varsa aldığınız bir darp raporu, çocukların beyanları, özellikle komşuların duyduğu sesler tanık beyanıyla ispat edildiği takdirde manevi tazminata hükmedilir.
Maddi ve manevi tazminat taleplerinde faiz hangi tarihten itibaren işlemeye başlar?
Boşanma davası ile karara bağlanan maddi ve manevi tazminat hükümleri için faiz, boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır.