Boşanmada Mal Paylaşımı

Boşanma Davasında Mal Paylaşımı

Evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesi durumunda mal paylaşımı konusunda taraflar arasında çıkacak ihtilaflar mal paylaşımı davası ile mahkemece çözüme kavuşturulur.

Kanunda edinilmiş mallara katılma rejimi, mal ayrılığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi ve mal ortaklığı rejimi hakkında düzenlemeler yapılmıştır. Eşler istediği mal rejimini evlenmeden önce veya sonra kanunda yazılı sınırlar içinde “Mal Rejimi Sözleşmesi” ile serbestçe belirleyebilir. Ancak bir mal rejimi sözleşmesi yapılmamış ise edinilmiş mallara katılma rejimi hükümleri boşanma sonrası mal paylaşımında uygulanacaktır.

Edinilmiş mal rejimi nedir?

Evlilik birliği içinde edinilen tüm mallar üzerinde eşlerin ortak hakka sahip olduğu anlamına gelmektedir. Ancak 1.1.2002 tarihinde getirilen bir düzenlemedir. Bu tarihten önce mal ayrılığı rejimi benimsendiğinden bu tarih dikkate alınarak mal paylaşımı yapılmaktadır. 

Evlilik birliği içinde 1.1.2002 tarihinden önce edinilen mallar için mal kimin adına kayıtlı ise onundur, diğer eşin bir hakkı yoktur. Ancak mal üzerine kayıtlı olmayan eş, o malın elde edilmesine katkı sağlamış ise bunu ispat ettiği takdirde katılma payı alacağı davası açarak alacağının tahsilini sağlayabilir. Örneğin; miras yoluyla kazandığı bir parayı birlikte yaşadıkları evi almak için vermiş ise, bu değeri isteyebilir.

Evlilik birliği içinde 1.1.2002 tarihinden sonra edinilen mallar için mal kimin adına kayıtlı olursa olsun eşler ortak hak sahibidir, yarı yarıya paylaşım yapılır.

Burada evlilik tarihi önemli değildir. Malın edinilme tarihi önem arz eder. Yani 1.1.2000 yılında evlenmiş bir çift olsun. 1.1.2000 ila 1.1.2002 yılları arasında edinilen mallar kimin adına kayıtlı ise mal onundur, 1.1.2002 tarihinden sonra edinilen mallar için kimin adına kayıtlı olursa olsun malda ortaklardır.

İkinci dikkat edilmesi gereken husus, evlilikten önce değil evlilik birliği içinde edinilen mallar üzerinden tasfiye yapılır. Evlilikten önce edinilen mallar paylaşıma dahil edilmez.

Üçüncü dikkat edilmesi gereken husus, eşlerin kişisel malları, paylaşıma tabii değildir. 

Nedir peki kişisel mallar?

Kişisel mal iddiasında bulunan taraf bunu ispat etmekle yükümlüdür. Türk Medeni Kanun’nda kişisel mal olarak kabul edilen mallar şunlardır:

1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanım yoluyla ettiği mal varlığı değerleri
3. Manevi tazminat alacakları
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler

Edinilmiş mallar nedir?

1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler
2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler
3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar
4. Kişisel malların gelirleri
5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler

Mal paylaşımı davası, boşanma kararı kesinleştikten sonra açılan bir davadır. Ancak malın kaçırılma ihtimali varsa boşanma davası devam ederken ayrıca açılacak mal paylaşımı davası ile mal üzerine ihtiyati tedbir kararı konulması talep edilebilir. Mahkeme mal kaçırma iddiasını değerlendirerek tedbir kararı verir ve boşanma davasını bekletici mesele yapar. Yani boşanma davası karara bağlanıp, karar kesinleşmeden davanın esasına girmez, boşanma davasının sonuçlanmasını bekler.

Bu mallar ve değerler mahkemece nasıl tespit edilir?

1. Öncelikle evlilik birliği içinde edinilen mallar ortaya çıkarılır. 
2. Bu mallar içinden kişisel mallar ayrılır. Bir malın kişisel bir mal olup olmadığı hususunda taraflar arasında bir ihtilaf var ise yasal düzenlemelere bakılarak o malın kişisel mal olup olmadığına mahkeme karar verir.
3. Kalan tüm malların değeri tespit edilir. Bu tespit yapılırken mahkemenin muhtemel karar tarihi dikkate alınarak değer tespiti yapılır.
4. Bu mallara ilişkin var ise borçlar çıkarılır. Örneğin; alınan evin kredi borcu varsa borç, malvarlığı değerinden düşürülür.
5. Kalan değer taraflar arasında yarı yarıya paylaştırılır.

Mal paylaşımı her zaman kolay olmayabilir:

• Evlenmeden önce alınan bir ev düşünelim. Bu evin bir kısım kredi borçları evlilik birliği içinde ödenmiş olsun. Bu durumda her ne kadar evin tamamının değeri paylaşılamaz ise de evlilik birliği içinde ödenen tutarın evin değerine göre hesabı yapılarak paylaşıma dahil edilir.
• Kişisel mallar üzerinden edinilmiş mala katkı sağlanmışsa bu kişisel mal değeri de yine mala katkı sağlandığı oranda payı paylaşımdan çıkarılır.
• Evlenmeden önce var olan bir ev satılmış, daha büyük bir ev alınması için kadının ziynet eşyaları satılmış ve kredi çekilmiş olsun. Bu durumda paylaştırma şu şekilde yapılacaktır; 

1. Evlenmeden önce satılan evin değerinin yeni eve sağladığı değer oranı bulunur. Paylaşımdan çıkarılır.
2. Ziynet eşyalarının değerinin eve sağladığı değer oranı bulunur. Paylaşımdan çıkarılır. 
3. Evin kalan borcu mal paylaşımına borçlar olarak kaydedilir.
4. Ödenen kredi borçları üzerinden paylaştırma yapılır. Kredi borcunun kim tarafından ödendiğinin bir önemi yoktur.

• Boşanma davası sırasında veya açılmadan önce evlilik birliği içinde alınmış ancak satılan malvarlığı değerleri de paylaşıma eklenir. 
• Kişisel mallar üzerinden elde edilen gelirler paylaşıma dahil edilir. Kişisel mal paylaşıma dahil değildir. Fakat üzerinden elde edilen gelir paylaşılır. Örneğin, miras yoluyla intikal eden evin kira bedeli paylaşıma tabiidir.
• Evlenmeden önce edinilen mal paylaşıma dahil olmasa da sağladığı gelir paylaşıma dahildir. Örneğin; evlilikten önce alınan evin kira geliri

Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma kararı verilmesi durumunda paylaşım nasıl yapılır?

Her ne kadar kural olarak mal paylaşımı yarı yarıya yapılsa da, Boşanma kararı zina ya da hayata kast nedenlerinden birine dayanıyor ise kusurlu eşin oranı azaltılabilir ya da kaldırılabilir.

Mal Rejimi Sözleşmesi Nedir?

Eşler dilerse evlenmeden önce veya sonra mal rejimi sözleşmesi yapabilir. Halk arasında evlilik sözleşmesi olarak da bilinmektedir. Taraflar yasal düzenlemelerin sınırları içinde istediği mal rejimini uygulayarak mal paylaşımı yapabilirler. Bu sözleşme noter tarafından onaylanmalı veya hazırlanmalıdır. Ya da evlilik başvurusu sırasında da mal rejimini yazılı olarak da bildirebilirler. 

Mal Paylaşımı Davasında Zamanaşımı

Gerek anlaşmalı gerekse çekişmeli boşanma davası sonrası verilen boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren başlayarak 10 yıl içinde mal paylaşımı davası açılmalıdır. Aksi takdirde zamanaşımına uğrar.

Mal Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Mal paylaşımı davasında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, boşanma davasında yetkili olan mahkeme neresi ise orada açılır.