İçindekiler
Kara Para Nedir?
Kara para kelimesinin sözlük anlamı “Yasal işlerden elde edilmemiş ve/veya vergisi ödenmemiş para’dır. ”Kara para, yasadışı faaliyetler sonucu elde edilen para, mal veya değerleri ifade eder. Genellikle yasadışı veya düşük şeffaflıkla elde edilen gelir ve çoğunlukla suç faaliyetlerinden kaynaklanan paradır. Kara para çeşitli suç faaliyetlerinden elde edilebilir; uyuşturucu kaçakçılığı, insan kaçakçılığı, terörizmin finansmanı, kumarhane kara para aklama, yolsuzluk, vergi kaçakçılığı gibi. Bu faaliyetlerin ortak noktası, elde edilen gelirin yasal olmayan yollarla elde edilmesi ve izlenemez hale getirilmeye çalışılmasıdır. Kara para kaynağına göre iki grup içinde değerlendirilebilir;
- Birinci Grup: Başlangıcından itibaren yasadışı faaliyetlerden elde edilen paralar. Örneğin uyuşturucu ve silah kaçakçılığından kazanılan paralar gibi.
- İkinci Grup: Başlangıçta paranın kaynağını oluşturan faaliyet yasal olmakla beraber daha sonra sahte fatura düzenlenerek veya vesikaları tahrif etmek sureti ile yapılan vergi kaçakçılığı ile elde edilen paralar.
Kara Para Aklama Nedir?
Ülkemizde 19.11.1996 tarihinde yürürlüğe giren 4208 sayılı Kara paranın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’da tanımlanan “kara para”, Söz konusu Kanunun 2/a maddesinde sayılan Kanunlardaki fiillerin işlenmesi suretiyle elde edilen bütün ekonomik değerleri ifade etmekteydi. 18.10.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunda kara para kavramı yerine “Suç geliri” kavramı kullanılmış ve aynı kanunda suç geliri, TCK’nın 282 nci maddesine paralel şekilde “suçtan kaynaklanan malvarlığı değeri” olarak tanımlanmıştır. Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçu, Türk Ceza Kanunu’nun Adliyeye Karşı İşlenen Suçlar bölümünde 282. maddesinde düzenlenmiştir;
Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama[101]Madde 282- (1) (Değişik: 26/6/2009 – 5918/5 md.) Alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
Söz konusu suç halk arasında kara para aklama suçu olarak anılmaktadır. Kara para aklama; suç teşkil eden fiillerin işlenmesi neticesinde elde edilen maddi menfaatlerin, kaynağını gizlemek veya yasal görünüm kazandırmak amacıyla çeşitli işlemlere tâbi tutularak ekonomik sisteme kazandırılması sürecidir. Kara para suçtan elde edilen gelirdir. Kara parayı aklamak ise suçun kendisidir. Kara para aklama yasalarca tespit edilmiş belli suçlar sonucunda elde edilen her türlü ekonomik değerin, meşruluk kazandırmak amacıyla yasadışı nitelikten çıkarılarak, yasal ekonomik değerlere dönüştürülmesine ve bu suretle yasal ekonomik sisteme dahil edilmesine yönelik tüm işlemleri kapsar.
Kara Para Aklama Yöntemleri Nelerdir?
Kara para aklamanın pek çok yöntemi bulunmakla beraber genel olarak kullanılan yöntemler şunlardır;
1.Fiziki Fonların Kuryeler İle Kaçırılması: Nakit kara paranın kuryeler aracılığıyla, kara, hava ve deniz yolu ve demir yolu gibi değişik ulaşım araçlarını kullanarak, banka gizliliği olan ve kara parayı aklayan kuruluşların bulunduğu veya finans sistemlerinde yeterince denetim olmayan ülkelere taşınmasıdır.
2.Şirinler yöntemi: Birden fazla müşterinin aynı mahiyetteki işlemleri bölüşerek aynı gün ve/veya takip eden günlerde işlemler gerçekleştirmesi.
3.Vergi cennetleri: Ülke dışından sağlanan fonların ülke dışında veya koşullara göre ülke içinde kullandırılması, uluslararası devletsiz paraların fon fazlası bulunan merkezlerden fon açığı bulunan merkezlere transfer edilmesi gibi finansal hizmetler yürüten genellikle serbest bölgelerde kurulan merkezlerde faaliyet gösteren ve ülke içindeki bankacılık sisteminin tabi olduğu yasal düzenlemelerin kapsamı dışında tutularak, getirilen mali ve hukuksal avantajlar sayesinde cazip çalışma koşullarının sağlandığı bankacılık türüdür.
4.İnternet aracılığıyla kara para aklama: Çevrimiçi işlem hizmetleri giderek daha fazla ticari banka ve sadece internet üzerinden faaliyet gösteren bankalar tarafından sunulmaktadır. Online bankacılık ve dijital ödeme sistemleri üzerinden kara paranın aklanması sistemidir.
5.Parçalama yöntemi: Bir müşterinin, raporlama ve kayıt altına alınma yükümlülüklerinden kaçınmak maksadıyla yüksek montanlı tek bir işlem gerçekleştirmek yerine daha küçük parçalara ayırarak işlemlerini yapılandırması.
6.Kağıt üstünde kurulan hayali şirketler: Herhangi bir ticaret veya imalat faaliyetinde bulunmayan şirketlerin kağıt üzerinde kullanılması.
7.Kumarhane ve gazinolar: Aklayıcıların elinde bulunan nakitler kumarhanelerden fiş almak için kullanılmakta, alınan fişlerle hiç kumar oynamamakta veya çok az oynanmakta ve fişler kumarhaneden çeklerle değiştirilmektedir.Söz konusu çekler daha sonra bir bankaya yatırılarak çek bedelleri buradan başka bir ülkeye transfer edilmektedir.
8.Döviz büfeleri: Nakit halindeki yasadışı gelirin döviz büroları tarafından alınarak finansal sistem içerisine plase edilmesidir.
9.900’lü hatlar: Aklayıcılar, uyuşturucu satışından sonra alıcıdan parayı nakit almak yerine, işlettikleri erotik telefon hatlarının numaralarını vermişlerdir. Bu hatlarda, uyuşturucu alan borcu kadar telefonla konuşmakta ve borcunu bu yolla ödemektedir. Bu tıp hizmetlerde telefon işletme sisteminin maliyeti düşük olduğundan, hattın kar marjı yüksek olmaktadır. Burada aklama komisyonunu, belirtilen telefon hattının işletmek için yapılan kiralama giderleri ile varsa diğer maliyetler oluşturmaktadır.
10.Piyango ve talih oyunları yoluyla: İkramiye kazananların biletleri aklayıcılar tarafından kazandığı ikramiyeden daha fazlası kendisine verilerek biletleri alınır ve illegal gelirleri için yasal zemin yaratılır.
Kara Para Aklamanın Cezası Nedir?
TCK 282.maddesinin birinci fıkrasına göre; 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
- Birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.282/2).
- Bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır (TCK m.282/3). Kamu görevlisi, memur, avukat, hakim, savcı, polis, milletvekili, müfettiş vb. atama, seçim veya yargısal görev yapan tüm kişileri ifade etmektedir (TCK m.6).
- Bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (TCK m.282/4).
- Bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur (TCK m.282/5).
Örgütlü kara para aklama suçunun cezası; 6 yıldan 14 yıla kadar hapis ve 40 bin güne kadar adli para cezasıdır.
Zamanaşımı: Dava zamanaşımı süresi, 15 senedir. Ceza zamanaşımı süresi ise 20 senedir. Zamanaşımı süresi, son işlemin yapıldığı tarihten itibaren başlayacaktır.