Türk Ceza Kanununda ve bazı özel kanunlarda tanımlanan suçların iki tür yaptırımı vardır: Hapis ve adli para cezası
Adli para cezası yalnızca mahkemeler tarafından verilebilmektedir. Adli para cezasının ödenmemesi durumunda ceza, hapis cezasına çevrilir.
İçindekiler
Hangi durumlarda adli para cezasına hükmedilir?
- Kısa süreli hapis cezaları, adli para cezasına çevrilebilir. Kısa süreli hapis cezaları, bir yıl veya daha az süreli hapis cezalarıdır. Mahkeme kişinin sosyal ekonomik durumu, pişmanlığı, mahkeme önünde ki hal ve davranışları dikkate alınarak verilen hapis cezasını adli para cezasına çevirebilir.
- Taksirle işlenen suçların cezası adli para cezasına çevrilebilir. Burada önemli olan bilinçli taksir ile suçun işlenmemiş olmasıdır.
- Kanunda tanımlanan bir suçun cezai yaptırımı hapis veya adli para cezası olarak seçenek yaptırım uygulanmasını öngörmüşse mahkemece bu iki seçenek yaptırımdan adli para cezası seçilerek cezaya hükmolunabilir. Burada mahkeme yine kişinin sosyal ekonomik durumu, pişmanlığı, mahkeme önünde ki hal ve davranışları dikkate alınarak hapis cezası mı yoksa adli para cezası mı vereceğine karar verir. Şayet hapis cezası vermesi durumunda, bu hapis cezası adli ara cezasına çevrilmez.
- Kanunda tanımlanan bir suçun cezası sadece adli para cezası olarak tanımlanmış ise, bu durumda o suça ilişkin cezai yaptırım adli para cezası olacaktır.
- Kanunda tanımlanan bir suçun cezası hem hapis hem de adli para cezası olarak tanımlanmış olabilir. Bu durumda ilgili suça ilişkin ceza hem hapis hem de adli para cezası olarak hükme bağlanacaktır.
Adli para cezası tutarı nasıl belirlenir?
Adli para cezasının alt ve üst sınırı kanunda tanımlanmıştır. Mahkemenin belirleyeceği tutar kişinin sosyal ekonomik durumu, pişmanlığı, mahkeme önünde ki hal ve davranışları dikkate alarak belirlenir.
Kanunda belirtilen alt ve üst sınır ise şöyledir:
Adli para cezası gün olarak 5 ila 730 gün olarak sınırlanmıştır.
Adli para cezası miktar olarak da 20 ila 100 TL arasında olmak kaydıyla sınırlanmıştır.
Mahkeme gün ve o gün ile çarpılacak meblağı belirler ve hesap ona göre yapılır.
Örneğin; mahkeme günlüğü 50 TL den 30 gün karşılığı adli para cezasına hükmetmiş ise ödenecek adli para cezası 50×30=1500 TL olacaktır.
Adli para cezasını taksitle ödemek mümkün mü?
Mahkeme kişinin sosyal ekonomik durumunu dikkate alarak adli para cezasını 24 aya kadar taksitlendirebilir. Ya da 1 yılı aşmamak koşuluyla bir vade verebilir. Vade veya taksitlendirme yapılmamış ise adli para cezasının peşin ödenmesi gerekecektir. Adli para cezasının infazı için kesinleşmesi şarttır.
Adli para cezası nereye ödenir?
Kararın kesinleşmesinden sonra infaz hakimliği tarafından düzenlenen ödeme emri tarafınıza tebliğe çıkarılır. Tebliğ aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde ödeme emrini size gönderen infaz hakimliğine başvurarak cezayı ödeyeceğiniz vergi dairesine yazılmış bir yazı almanız gerekir. İlgili vergi dairesine ödeme yaptıktan sonra dekontu infaz hakimliğine teslim etmeniz gerekmektedir.
Adli para cezası sabıka kaydına işler mi?
Adli para cezaları da sabıka kaydına yani adli sicil kaydına işler. Adli para cezasının tamamı ödendikten sonra ceza infaz edilmiş sayılır ve sabıka kaydından silinerek, kayıt, arşiv kaydına alınır. Kayıtlar ilgili kurumca kendiliğinden yapılır. Kayıtlara yapılacak itiraz ve başvurular Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne yapılır.
Adli para cezaları için cezanın ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkün müdür?
Adli para cezaları için cezanın ertelenmesi kararı verilemez. Ancak şartları mevcutsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür. Ancak hapis cezasından adli para cezasına çevrilen cezalar için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecektir.
Adli para cezası ödenmez ise ne olacak?
Adli para cezası ödenmez ise, ceza hapis cezasına çevrilir. Ancak hükümlü kişi cezaevine girmiş dahi olsa her zaman adli para cezasını ödeyerek tahliye edilebilir. Ancak 18 yaşından küçük çocuklar için verilen adli para cezaları hapis cezasına çevrilemez.
Adli para cezalarına karşı itiraz, istinaf ve temyiz başvuruları yapılabilir mi?
Adli para cezası için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmiş ise itiraz başvurusu yapılabilir.
Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları için istinaf yoluna başvurulabilir.
Doğrudan verilen adli para cezası miktarı 3000 TL ve altı olan cezalar için istinaf yoluna başvurulamaz. Adli para cezası miktarı 3001 TL ve üzeri ise kararı istinaf etmek mümkündür.
Üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren suçlardan dolayı verilen beraat kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulamaz.
Kanunda yerel mahkemece kesin olarak karara bağlanan cezalara ilişkin de istinaf yoluna başvurulamaz.
Adli para cezaları istinaf mahkemesince esastan reddi durumunda kararı temyiz etmek mümkün değildir. İlk derece mahkemelerinin görev alanına giren ve cezanın üst sınırı 2 yılı geçmeyen hapis ve buna bağlı adli para cezaları için istinaf mahkemesi kararına karşı temyiz yoluna başvurulamaz. Adli para cezaları ile ilgili ilk derece mahkemesince verilen karara karşı istinaf mahkemelerinin kararı temyiz edilmeyecektir.