Denetimli serbestlik, yasal düzenlemeler ile öngörülen usul ve şartlara bağlı olarak mahkemece verilen cezanın olağan hayat içinde infaz edilmesi anlamına gelmektedir. Bu şartlar, hükümlüye verilen denetim kurallarını takip etmeyi, belli bir süre boyunca belirli bir yerde kalmayı, belirli bir saatte eve dönmeyi, düzenli olarak mahkeme denetimine gitmeyi ve/veya belirli bir miktarda toplum hizmeti yapmayı içerebilir.
Denetimli serbestlik, hükümlülerin toplumda kalmasına ve aynı zamanda rehabilite olmasına olanak tanır. Bu, cezaevinde kalmaktan daha az maliyetlidir ve aynı zamanda hükümlülerin yeniden suç işleme olasılığını azaltabilir. Bu nedenle, birçok ülkede adalet sistemlerinde yaygın olarak kullanılan bir ceza türüdür.
İçindekiler
Denetimli Serbestlik Şartları Nelerdir?
- Koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalmış olmalı
Öncelikle mahkemece verilen ceza süresi önem taşımaksızın, kişi cezaevine girer ve iyi halli olup olmadığı değerlendirilir. Eğer iyi halli ve cezanın denetimli serbestlik ile infazı sonucu kişinin topluma kazandırılacağı yönünde kanaat oluşur ise koşullu salıverilmesine 1 yıl kalan kişiler için denetimli serbestlik hükümleri uygulanır. Yani denetimli serbestlik süresi 1 yıl ile sınırlıdır.
Ancak bazı durumlarda bu süre uzayabilir:
- 0-6 yaş çocuğu olan kadın hükümlüler için koşullu salıverilmesine 2 yıl kalmış ise, denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanabilir.
- Ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle koşullu salıverilmesine 3 yıl kalmış hükümlüler denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanabilir.
- Açık cezaevi
Hükümlü kapalı cezaevinden açık cezaevine geçiş hakkı kazanmış olmalıdır.
- Hükümlü hakkında “iyi halli” olduğuna yönelik kanaat oluşmalı
Hükümlünün cezaevinde geçirdiği sürede ki hal ve durumu dikkate alınarak İdare ve Gözlem Kurulu tarafından bir rapor hazırlanır. Hükümlünün kalan cezasının toplum içinde infazının hükümlü için faydalı olacağına yönelik bir kanaat oluşması durumunda kişi denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanabilir.
- Hükümlü, denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanmak istemelidir.
Hükümlü, şartlar oluştuğunda denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanmak ister ise, infaz hakimliğine denetimli serbestlikten yararlanma dilekçesi vermelidir. Aksi halde talep olmadan hükümlü hakkında denetimli serbestlik kararı verilemeyecektir.
Denetimli serbestlik kararı verilen bir kişinin denetim süresi içinde yükümlülükleri bulunur. Bu yükümlülükleri infaz hakimliği belirler. Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’nce yükümlülüklere uygun davranılıp davranılmadığı takip edilir. Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre Denetimli serbestlik yükümlülükleri genel olarak şu şekilde sınırlanabilir:
- Adli Kontrol: Kişi belli aralıklara ikametgahının bağlı olduğu polis merkezine giderek imza verilmesi istenebilir. Yurt dışına çıkış yasağı kararı verilebilir. Ya da yasal düzenlemeler ile sınırlanan tedbirler uygulanabilir.
- Belirli bir Yerde Kalma: Hükümlü, belirlenen bir adreste kalması ve buradan ayrılmadan önce mahkemeye veya cezaevine haber vermesi gerekebilir.
- Elektronik Kelepçe: Bazı durumlarda, hükümlüye bir elektronik kelepçe takılabilir ve bu sayede hükümlü, belirlenen saatler dışında evden ayrılamaz.
- Toplum Hizmeti: Hükümlü belirli bir süre boyunca toplum hizmeti yapmak zorunda kalabilir. Bu hizmetler genellikle kamu yararına yapılan işlerdir.
- Yasak Alanlara Girmeme: Hükümlü belirli alanlara giremez ve belirli kişilerle temas kuramaz.
- Uyuşturucu ve Alkol Testleri: Hükümlü belirli aralıklarla uyuşturucu ve alkol testlerine tabi tutulabilir.
- Tedavi Programlarına Katılma: Hükümlü bir tedavi programına katılmak zorunda kalabilir. Bu programlar, madde bağımlılığı, öfke yönetimi veya terapi gibi konuları içerebilir.
Denetimli Serbestliğe Uymama/İhlal
Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezaevinden salıverilerek cezanın toplum içinde infaz edilmesidir. Ancak, denetimli serbestlik kapsamında belirtilen şartları ihlal etmek, hükümlünün yeniden cezaevine girmesine ve kalan cezanın açık cezaevinde infazına karar verilir.
- Kişi tahliye edildikten sonra 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurarak hakkında verilen tedbir kararına uygun işlemlerin yapılması için müracaat etmelidir. Müracaat edilmemesi durumunda kişi yeniden cezaevine alınır.
- Hükümlü denetimli serbestlik yükümlülüklerine uymamada ısrar etmesi durumunda da yine denetimli serbestlik müdürlüğünde ki dosyası kapatılarak hükümlü yeniden cezaevine alınır. Yargıtay kararları ile hükümlünün yükümlülüklere iki kez uymaması durumunda yükümlülüklere uymamakta ısrar ettiği kabul edilir.
- Kişi eğer denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanmaktan vazgeçer ise kişi yeniden açık cezaevine alınır.
Denetimli serbestlik şartlarını ihlal etmek, hükümlünün yeniden cezaevine alınmasına ve cezasının tekrarlanmasına neden olabilir. Bu nedenle, hükümlü, denetimli serbestlik şartlarına dikkatli bir şekilde uymalıdır.
Denetim Süresi İçinde Suç İşlenmesi
Denetimli serbestlik sürecinde hükümlü kişi, cezası 1 yıl veya daha fazla cezayı gerektiren kasıtlı bir suçtan yargılanması halinde infaz hakimliğince hükümlünün tekrar açık cezaevine alınmasına karar verilebilir. Yargılama sonucu hükümlü hakkında beraat kararı verilmesi, davanın reddi, ceza verilmesine yer olmadığı kararı veyahut düşme kararı verilmesi durumunda yine infaz hakimliğince hükümlü hakkında denetimli serbestlik hükümleri uygulanabilir.
Denetimli Serbestlik Sürecinde ki İş ve İşlemlere Karşı İtiraz ve Şikayetler
Denetimli serbestlik sürecinde hükümlü veya kanuni temsilcileri, denetimli serbestlik yükümlülüklerinin yürütülmesi aşamaları sırasında denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından hazırlanan raporlara, iş ve işlemlere karşı denetimli serbestlik müdürlüğüne itiraz edebilirler. Ya da infaz hakimliğine şikayet yolu ile başvurabilirler.
İtiraz ve şikayet hakkı bir süre ile sınırlandırılmıştır. İş veya işlemlerin öğrenildiği tarihten itibaren 15 gün ve her türlü iş ve işlemin yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır.
Denetimli serbestlik müdürlüğüne yapılan itirazlar infaz işlemleri değerlendirme komisyonu tarafından karara bağlanır. Bu komisyonun vereceği karara karşı da yine infaz hakimliğine şikayet yolu ile başvurulabilir.
Koşullu Salıverilme Nedir? Şartlı Tahliye Nedir?
Koşullu salıverilme veya şartlı tahliye infaz hukukunda aynı şeyi ifade eder. Koşullu salıverilme
(şartlı tahliye) hükümlerinden yararlanmak bazı koşullara bağlanmıştır. Bunlar:
- Hükmedilen cezanın bellir bir bölümü cezaevinde infaz edilmiş olmalıdır.
- Hükümlü cezaevinde yani ceza infaz kurumunda iyi halli olmalıdır. Cezaevinin huzur ve
sükununu bozmamalı kurallara uymuş olmalıdır. - Koşullu salıverilme (şartlı tahliye) için mahkeme kararı olmalıdır.
Koşullu Salıverilme ve Denetimli Serbestlik Farkı
Koşullu salıverilme veya şartlı tahliye, denetimli serbestlik birbiri ile karıştırılsa da farklı hükümlere
tabidir. Denetimli serbestlik, mahkemece verilen ceza süresi önem taşımaksızın, kişi cezaevine
girer ve iyi halli olup olmadığı değerlendirilir. Eğer iyi halli ve cezanın denetimli serbestlik ile infazı
sonucu kişinin topluma kazandırılacağı yönünde kanaat oluşur ise koşullu salıverilmesine 1 yıl
kalan kişiler için denetimli serbestlik hükümleri uygulanır.
2 yıl 6 ay ceza alan denetimli serbestlikten yararlanabilir mi?
Suç tarihi, suç türü hükümlünün yaşı cezanın ne kadarının ceza infaz kurumunda infaz edileceğini
doğrudan etkiler. Bu nedenle bu sorunun tek bir cevabı yoktur.