İçindekiler
Kamu Davası Nedir?
Kamu davası, ceza davalarının tamamını kapsayan bir terimdir. Bir kamu davasından bahsedebilmemiz için ihbar, şikayet ya da Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bizzat başlatılan soruşturma sonucu suçun işlendiğine yönelik “yeterli şüphe” oluşursa iddianame düzenler. İlgili ceza mahkemesi tarafından iddianamenin kabul edilmesi sonrası artık ceza davası açılmış olur. Bu ceza davası da bir kamu davasıdır.
Kamu davası, şikayete bağlı suçlardan da açılmış olabilir, ihbar ya da Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bizzat başlatılan soruşturma sonucu da açılmış olabilir. Önemli olan suçun niteliği olmayıp, bir suç işlendiği iddiası ile ceza davası açılmasıdır.
Suçun oluştuğu yönünde kanaat oluşabilmesi için Cumhuriyet Başsavcılığı makamınca deliller toplanır. Görgü tanığı, kamera kaydı, şüphelinin ifadesi veya ihtiyaç varsa bilirkişi raporu alınır. Delillerin toplandığı bu aşamaya ceza hukukunda soruşturma aşaması denir. Delil toplama süreci tamamlandığında Cumhuriyet Başsavcılığı makamınca şüphelinin suçu işlediğine yönelik kanaat oluşur ise iddianame düzenlenir. İddianame de toplanan delillerden bahsedilir. Atfedilen suç ile ilgili şüpheli nezdinde değerlendirme yapılır ve sonunda atfedilen suç ile ilgili şüphelinin cezalandırılması istenir. İddianamede bir ceza miktarı tayin edilmez. Cezayı belirleyecek mercii ilgili ceza mahkemesidir. Şayet toplanan deliller ışığında şüphelinin suçu işlediğine yönelik yeterli delil yoksa Cumhuriyet Başsavcılığı makamınca Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK) yani en bilinen ismiyle “Takipsizlik” kararı verilir. Takipsizlik kararı, kamu davası açılmayacağı anlamına gelir. Kamu davası ceza mahkemelerince yürütülen davaların tamamını ifade eder.
Kamu Davası Nasıl Açılır?
Cumhuriyet Başsavcılığı makamınca yürütülen soruşturma sonucu şüphelinin suçu işlediğine yönelik kanaat oluşur ise iddianame düzenlenir. İddianamenin ilgili mahkeme tarafından kabul edilmesi sonucu artık kamu davası açılmış olur. İddianamenin kabul edilmesi sonrası açılan kamu davasına bakan ceza mahkemesince bir tensip zaptı düzenlenerek ilgililere tebliğ edilir.
Kamu Davasında Görevli Mahkeme
Görevli mahkeme atfedilen suçun ceza alt sınırına göre belirlenmektedir. Genel ceza mahkemeleri; Asliye Ceza Mahkemesi ve Ağır Ceza Mahkemeleridir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda yer alan suçlara bakmaya görevli mahkeme Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesidir. İcra iflas Kanunu’nda tanımlanan suçlar ile ilgili görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir. Sanığın yaşı ve atfedilen suçun ceza alt sınırına göre Çocuk Ceza Mahkemesi veya Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi de bulunmaktadır. İstinaf ve Yargıtay dairelerince ilk derece mahkemesi sıfatıyla bakılan kamu davaları da bulunmaktadır.
Kamu Davasında Yetkili Mahkeme
Açılan kamu davasını bakmaya yetkili mahkeme suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilgili ceza mahkemesidir. Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir. Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
Kamu Davasında Verilen Hükümler
Kamu davası sonucu ceza mahkemesi tarafından bir karar verilir. Ceza mahkemesi tarafından aşağıda sayılan kararlardan biri verilebilir.
Mahkumiyet kararı : Atfedilen suç ile ilgili açılan kamu davasında toplanan deliller suçun işlendiği şüpheden uzak bir şekilde ispat eder mahiyette ise sanık hakkında mahkumiyet hükmü kurulur. Bu hapis cezası olabileceği gibi adli para cezası da olabilir. Yasal düzenlemelerde o suç için belirlenen ceza alt ve üst sınırına dikkat edilerek mahkeme tarafından tayin olunur.
Beraat Kararı : Atfedilen suç ile ilgili açılan kamu davasında toplanan deliller suçun işlendiği şüpheden uzak bir şekilde ispat eder mahiyette değil ise sanık hakkında beraat kararı verilir. Bu durumda sanık uğradığı maddi veya manevi zararını tazmin amacıyla hukuk mahkemelerinde tazminat davası açabilir.
Davanın reddi : Davanın reddi, o dava dosyasında aynı olaya ilişkin yürütülen başka bir kamu davası veya daha önceden aynı olaya ilişkin verilmiş bir mahkeme kararı var ise davanın reddine karar verilir.
Güvenlik Tedbiri: Kamu davası sonunda güvenlik tedbirine de hükmolunabilir. Türk Ceza Kanunu’nda güvenlik tedbirleri açıkça düzenlenmiştir. Sınır dışı edilme, tüzel kişilere yönelik güvenlik tedbirleri, akıl hastalarına yönelik güvenlik tedbirleri, eşya müsaderesi gibi düzenlemeler yapılmıştır.
Düşme Kararı : Yargılama konusu suç şikayete bağlı bir suç ise şikayetçinin kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçmesi durumunda ceza mahkemesince davanın düşmesine karar verilir. Davanın zamanaşımına uğramış olması, yargılama devam ederken sanığın ölmesi, genel af, ön ödeme, uzlaşma, kavuşturma şartının gerçekleşmemesi gibi sebepler ile ceza mahkemesince kamu davasının düşmesine karar verilir.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Dair Karar : Ceza verilmesine yer olmadığına dair karar, beraat kararı gibi düşünülmemelidir. Sanığın suç işlediğine yönelik yeterli delil toplanmış ise de yasal düzenlemeler ile sınırlı bazı durumlarda ceza mahkemesi tarafından ceza verilmesine yer olmadığına dair karar verilebilir.
TKS Hukuk, tüm bu süreçte gerek yargılanan kişinin gerekse suçtan zarar görenin, mağdurun, müştekinin veya müdahilin haklarını gözeterek savunmasını yaparak müvekkilinin yanında olur.